تور تعطیلاتچکاد (وبلاگ)

چگونه از ارتفاع زدگی پیشگیری کنیم؟، قسمت اول

تهیه کننده گزارش :دکتر سیاوش بیات و تحریریه برگجهان

ساختمان دستگاه تنفس

دستگاه تنفس شامل بینی، حنجره، حفره بینی، نای، برونش ، و حبابچه های هوایی می باشد. راه ورود اصلی هوا به دستگاه تنفس، بینی می باشد که سه عمل مهم گرفتن ذرات گرد و غبار، مرطوب ساختن هوا و گرم کردن آن را بر روی هوا وارد شده انجام می دهد (بدیهی است که این اعمال نمی تواند از طریق تنفس دهانی صورت بگیرد)

محل تبادل گازها (اکسیژن و دی اکسید کربن) حبابچه های هوایی بوده و اکسیژن پس از ورود به خون توسط هموگلوبین به قسمتهای مختلف بدن انتقال پیدا می کند.

عمل تنظیم تنفس در بدن توسط مرکز تنفس موجود در مغز صورت می گیرد. به این صورت که با کاهش اکسیژن محیط، گیرنده هایی که به این افت فشار حساس هستند ، فعال شده و پیام هایی را به مرکز تنفس می فرستند. پس از آن تعداد و عمق تنفس زیاد شده و تا حدودی کاهش فشار اکسیژن محیط جبران می شود.

فیزیولوژی ارتفاعات:

هوای موجود در سطح زمین دارای تراکم مشخص و معینی است که سیستم بدن انسان به آن عادت کرده است. با صعود به ارتفاعات مساله ای که اهمیت پیدا میکند ، اثر ارتفاعات و فشار پایین گاز بر روی بدن می باشد. علاوه بر پایین بودن فشار گاز ها و به ویژه اکسیژن، مساله فاکتور های فیزیکی ارتفاع مانند درجه حرارت و اشعه ماورا بنفش از اهم مسائل می باشد.

فشار جو در ارتفاعات مختلف  :

فشار بارومتریک با ارتفاع گرفتن کاهش پیدا می کند. این فشار در سطح دریا ۷۶۰ میلی متر جیوه است، در حالیکه در ارتفاع ۳۰۰۰ متری به ۵۲۳ و در ارتفاع ۱۵۰۰۰ متری به ۷۸ میلی متر جیوه کاهش پیدا می کند. این کاهش فشار، علت اصلی تمام مشکلات ناشی از کمبود اکسیژن در فیزیولوژی ارتفاعات بلند می باشد. زیرا با کاهش تدریجی فشار بارومتریک ، فشار اکسیژن نیز به همان ترتیب کم می شود و در کلیه اوقات با اندکی کمتر از ۲۱ درصد فشار بارومتریک کل باقی می ماند.(در سطح دریا تقریبا ۱۵۹ و در ارتفاع ۱۵۰۰۰ متری فقط ۱۸ میلیمتر جیوه)

دریاچه لزور4

اثر دی اکسید کربن و بخار آب بر روی اکسیژن حبابچه ای :

دی اکسید کربن در ارتفاعات نیز به طور مداوم از جریان خون ریوی به داخل حبابچه ها دفع می شود و آب نیز از سطوح تنفسی به داخل فضای حبابچه ای تبخیر میگردد. لذا این دو گاز، اکسیژن و نیتروژن موجود در حبابچه ها را رقیق کرده و بدین ترتیب غلظت اکسیژن را کاهش میدهند.

فشار بخار آب صرف نظر ار ارتفاع تا زمانی که درجه حرارت بدن طبیعی باشد، ۴۷ میلی متر جبوه باقی می ماند. هنگام قرار گرفتن در ارتفاعات بسیار بلند، فشار دی اکسید کربن در شخص سازش یافته که تهویه حبابچه ای خود را تا حدود ۵ برابر افزایش می دهد از مقدار طبیعی ۴۰ میلی متر جبوه به علت افزایش تعداد تنفس به حدود ۷ میلی متر جیوه سقوط می کند.

حال ببینم چگونه فشار این دو گاز بر روی اکسیژن جبابچه ای اثر می گذارد؛ به عنوان مثال فرض کنیم فشار جو به ۲۵۳ میلی متر جیوه سقوط کند ، در این صورت ۴۷ میلی متر جیوه از این فشار بایستی بخار آب باشد و در نتیجه ۲۰۶ میلی متر جیوه برای سایر گازها باقی می ماند که در شخص سازی یافته ۷ میلی متر از ۲۰۶ میلی متر، دی اکسید کربن می باشد و در نتیجه ۱۹۹ میلی متر باقی می ماند. حال اگر هیچ مصرف اکسیژنی توسط بدن نداشته باشیم، یک پنجم از آن ۱۹۹ میلی متر، اکسیژن و چهارپنجم آن نیتروژن می باشد (به عبارتی فشار اکسیژن ۴۰ می باشد). اما باید توجه داشت که مقداری از این اکسیژن حبابچه ای جذب اکسیژن می شود و تنها ۳۵ میلی متر جیوه باقی می ماند. بنابراین در قله اورست، حتی افرادی که به بهترین شکل سازش یافته اند، به سختی می توانند با استنشاق هوای معمولی زنده بمانند.

همین جا نقش اکسیژن خالص موجود در کپسول ها را یادآوری می کنیم که در واقع باعث بالا رفتن غلظت اکسیژن حبابچه ها می باشد. دلیل آن هم اشغال فضایی است که قبلا قسمت اعظم آن را نیتروژن تشکیل می داده است.

ارتفاع زدگی5

اشباع هموگلوبین از اکسیژن در ارتفاعات مختلف :

تا ارتفاع ۳۰۰۰ متری حتی هنگام استنشاق هوای معمولی درجه اشباع هموگلوبین حدود ۰٫۰۹۰ می باشد ، اما با ارتفاع گرفتن این رقم به تدریج کم می شود ، به طوری که در ارتفاع ۶۰۰۰ متری به ۰٫۰۷۰ می رسد.

اثرات حاد کمبود اکسیژن:

برخی از این عوارضی که در ارتفاع تقریبا ۳۶۰۰ متری شروع می شوند عبارتند از : خواب آلودگی، بیحالی، خستگی روانی و عضلانی، سر درد، تهوع و گاهی احساس خوشی کاذب. تمام این علایم با زیاد شدن ارتفاع پیشرفت کرده و در ارتفاع بالای ۵۴۰۰ متری به مرحله پرش های عضلانی یا تشنج و در ارتفاع بالای ۶۹۰۰ متری در شخص سازش نیافته به اغما می انجامد. یکی دیگر از اثرات کمبود اکسیژن، کاهش قدرت روانی است که قضاوت، حافظه و انجام حرکات دقیق را مختل می سازد.

 

ادامه دارد….

برچسب ها
نمایش بیشتر

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

یک × پنج =

بستن
بستن